N Ë itali ( STUDIM ) Kol marku 18.11.2016 «GJURMË PELLASGJIKE» N Ë itali ( STUDIM ) Kol marku 18.11.2016

Disa te dhena per pellasget Pellasget para se të vendoseshin në zonën Ballkano-Danubiane dhe Gadishullin e Europës Juglindore (në Kretë dhe në ishujt e Egjeut), ose në Azinë e Vogël, 7-6 mijë vjet p.e.s. (epoka e Neolitit), popull «nomad» (shpella, guva, kaverna nga ku… pastaj rrjedh emri “pellazg”, njerëzit e “shpellave” apo shpellarë). Ky popull shtegtar ka lëvizur në këmbë në gjithë Europën prej Atlantikut deri në Detin e Zi, dhe madje në Detin Kaspien. (M.Aref) Hititët dhe Sumerianët, sipas shumë parahistorianëve, paleontologëve apo historianëve të antikitetit të lashtë, mendojnë që ata kanë ardhur në Lindjen e Mesme nga “Ballkani”, d.m.th. ka shumë të ngjarë të ishin Pellazg. ( M. Aref)

Nikola Lahovari thotë : “Dihet tashmë së ka patur një epokë, nga mijëvjeçari III dhe IV, p.e.s ku qytetrimet e të njejtit trung shtriheshin nga India deri buzë Adriatikut. Duke kaluar nëpër Iran , Mesopotami dhe Egjipt, në atë kohë, njerëzit që i përkisnin një tërësije, tipeve të njejtë fizikë dhe që flisnin gjuhë të së njejtës familje, banonin në luginën e Indusit, Persi dhe Kaukaz, Mesopotami si dhe brigjet e Detit të Zi dhe Egjeut, Afrikës së Veriut, Greqisë, Italisë, Francës, Iberisë dhe Anglisë. Cit. Arif Mati “Mikenet=Pellazget” Tirane, Plejad, 2008, f. 416

Spiro Kondo konstaton:”Nuk janë të pakët ata historianë apo shkencëtarë që bëjnë fjalë për popullin e lashtë pellazg… Dhe, me të vërtetë, pellazgët i gjejmë në shumë vende të Europës, në ishujt e Mesdheut, në bregdetin verior të Afrikës, në vise të Azisë së Mesme, të Azisë së Vogël e gjetiu. Jo pa vend, «Enciklopedia e Madhe» greke dhe «Fjalori Elefherudhqi» (Athinë) përmendin edhe formacionin e një “Perandorie Pellazgjike”. Spiro Kondo në librin e vet: ”Shqipëria dhe problemi pellazgjik”, botuar në greqisht dhe shqip (1962, 1964), Prof. dr. Skënder Rizaj: 264517.(forumromanum.com)

Prof. Dr Luftulla Peza thotë: Pellasgët banonin që nga 6 mijë vite më parë në greqi, Sipas të gjitha të dhënave historike dhe arkeologjike banorët më të vjetër të rajoneve të Thesalisë, Maqedonisë, Epirit dhe Thrakës, ku bën pjesë vendbanimi arkeologjik i Dikili Tashit, kanë qenë pellazgët. Autorët e vjetër si Herodoti, gjithmonë kanë shkruar se ajo që sot quhet Ellada ka qenë banuar më parë nga fiset e ndryshme pellazge dhe më pas erdhën grekët. Prej pellazgëve janë ngritur edhe fshatrat e parë gjatë neolitit si Sesklo (7000-3200 p.e.s.) dhe Dhemini në Thesali, të cilat janë ndërtuar dhe banuar nga pellazgët. Zbulimet arkeologjike në Akropolin e Athinës, të kryera nga arkeologët italianë dhe amerikanë kanë zbuluar vendbanim neolitik me vegla pune, poçeri, skelete kafshës shtëpiake, që janë njësoj si ato të Sesklo dhe Dimini të Thesalisë, d.m.th. u përkasin banorëve pellazgë. Prof. Dr Luftulla Peza

PELLAGËT NË ITALI. Për Pellazgët në Itali flasin Ellanico di Lesbosit (shek. V-të, p.e.s.), Mirsilo i Lesbosit (shek.III-te, prkr.), Dionisi Periegete (sek.II-p.e.s.), Diodoro Siculo (shek. I-rë p.e.s.), të cilët tregojnë prezencën Pellasgjke përgjatë Adriatikut. Gjithashtu flasin dhe Dionisi i Alicarnasit (shek. I, e.s.), Varroni, Silio Italiko, Straboni, Trogo Pompeo, Plini Plak, Virgilio e Stefani di Bisantit etj. Pellazgët, e ardhur nga Arkadia zbarkojnë në Etrurian Jugore. Dëshmija më antike është ajo e Dionisio Periegete (shek. II-të,p.e.s.) që shkruan: “Përreth Apeninit, takojmë shumë njerëz që i përshkruajn duke filluar nga Veri-Perëndimi.

Të parët janë Tirrenët e pas tyre janë Pellazgët që në një kohë nga Kilenë /Cillene (në Arcadia) arrinë detin perëndimorë dhe vendosen së bashku me Tirrenët..." Tradita gjëndet dhe tek Rufo Festo Avieno (shek. IV-te, e.s.) që ishte një Etrusk Vulsini, në Etrurian Jugore ku vete ai i lokalizon Pellazgët. Ai i rradhit nga veriu në Jug: më parë vëndos njerzit e Tirrenëve antike, pastaj rrjeshton Pallazgjinë që zinte fushat e Italisë, dhe këto pasi kanë lënë vëndin kilenë (në Arkadia). I njëjti version gjëndet dhe tek Prishiani (shek. V-të, e.s.) dhe në komentet e Niceforo Eustazio për Dionisin Periegjete. Dionisio Periegete ne G.G.M II,124

Nga një fragment i Varronit (shek. II–I-rë, p. e. s Nga një fragment i Varronit (shek.II–I-rë, p.e.s.) dimë se; “Pellazgët, të larguar nga vëndi i tyre kërkonin toka të tjera. Më të shumtit u bashkuan në Dodonë dhe duke qënë të paqartë për vëndin ku do të fiksonin vëndbanimet i kërkuan ndihmë orakullit të Dodonës dhe morën nga ai këtë përgjigje: “Në tokën Saturnia të Sikulëve dhe të Aborigjenëve kërkoni Kotilan, ku ndodhët një ishull. Kur të keni arritur atje bëni detyrimet (sakrifikimet) për Febin (Apollonin-imi)”. Me besim për atë çfarë ju këshillonte orakulli pas shumë vuajtjesh dhe sakrificash zbarkojnë në Lazio e mbi të gjitha me pas vajten në një ishull në liqenin Cotilia. Ky ishull ishte një terren i madh balte kënetore i tharë pa pyll të rregullt por me pemë të rritura rrëmujë dhe që dukej sikur “spostohej” vazhdimisht nga shtytja e valëve. Kur e shikojnë këtë mrekulli që kjo ishte toka e parashikuar nga orakulli largojnë me forcë Sikulët (Siculi) që e banonin dhe pushtojnë rajonin. Macrobio Satumalia I,7,219

Silio Italico, poet latin (. -104 pas. kr Silio Italico, poet latin ( ?-104 pas.kr.) thotë se; Pellazgët, të drejtuar nga mbreti Aesis, arrijnë në brigjet e Adriatikut dhe shkrihen me popujt prezent në territorin Piçen. Ato u vëndosen në “Colle dell’Annunziata”, e quajtur përgjithësisht «Colle Pelasgico»/«Kodra pellasgike» Nga rrënja «As» e emrit të mbreti mitik, derivojnë toponimet e Ascoli, Aso, Lesi etj. Virgjili shkruante: “thuhet se banorët e parë të italisë sonë ishin Pellazgët”. Staboni (shek. I p.e.s.,-I e.s. flet për koloni Pellazgjike në Ravena, në Adriatik, Cere, Pirgi e Regisvilla, në detin Tirren. Dionisi i Alikarnasit shkruan se Pellazgët arritën në Itali nga Thesalia, shtatëmbëdhjetë gjenerata para luftës së Trojës. Ato ishin të fortë në detë sepse kishin jetuar së bashku me Tirrenet. °Kështu, pellasgët mund të kenë ardhur në Itali rreth vitit 1500 p.e.s. Një perjudhë që përkon afersisht dhe me pohimet e arkiologut francez Petit Radela, i cili ka trajtuar ndertimin e murve pellasgjike në Itali, rreth shekullit XV-të, p.e.s.°Diodoro Siculo Bibliotheca Historica;Eniade,VII,V,62-63E përllogaritur do të thoshte se (25 vjet-një brez = 4 breza 100 vjet) do të kemi 17 x 25 = 425 vjet, para luftes së trojës e parashikuar në mënyrë hipotetike, rreth vitit 1182 p.e.s.

Prifti Emidio Luzi (1874) thotë: ”Pellazgët Prifti Emidio Luzi (1874) thotë: ”Pellazgët...ishin banorët më të lashtë të Italisë dhe përshkuan tërë vëndin duke luftuar, duke sunduar edhe si priftërinj. Duke ardhur këtu, të ndarë në shumë fise, ata u vendosën në vënde të ndryshme të gadishullit, duke ia dhënë emrin drejtuesit të tyre secilit rajon të pushtuar. Si pasojë, popujt vendas , si Umbret, Ausonët, Oskanët, Brutët, Rutullët dhe Enotrët ishin emrat e parë të italianëve që me të vërtetë nënkuptojnë një popull të vetëm origjinal, i ndarë vetëm në qeverisje edhe pse i ngjashëm në zakonet e tyre. Pellazgët, që Homeri i quajti hyjnor, të cilët ndërtuan shumë lagje të latinëve, të sabinëve, të auzonëve, të Oskëve, të Enotretëve, të Lukanëve, të Brucëve dhe të Hazilëve pak nga pak u përmbysen dhe u privuan edhe nga nderimi që u përkiste atyre duke pasë qënë qytetëruesit e parë të Italisë dhe krijues të artit dhe të zejtarisë”.

Sipas Strabonit "Pas Piemontit të Alpeve fillon Italia atë që ne njohim sot, me emrin Itali të lashtit emertonin Enotrine e cila shkonte nga ngushtica e Sicilise deri në gjirët e Tarentos dhe Poseidonias, por Italia fitoj terren dhe përfundoj duke mbisunduar mbi të gjithë të tjerat deri në rrezë të alpeve. Tuqiditi shkruante se; Trojanët për ti shpëtuar Akeanëve erdhën dhe u vëndosen në Ishullin pranë Sikanëve dhe që të dy popujt përfunduan duke u shkrire njeri me tjetrin dhe u quajten Elinë. °Trojanëve u printë Elini njëri nga djemt e Priamit (mbretit te trojës) i cili u bë emri eponim për të dy popujt°. Prof. dr. Skënder Rizaj: (264517.forumromanum.com) Po aty Straboni (lib.V 1/1) M.Aref, Mikenet = pellasget” f.115 Po aty,f.116 Tuqiditi (VII) Po aty f. 122

GJUHA DHE ALFABETI PELLASG Gjatë kësaj kohe (gjatë mijëvjeçarëve 7- 2 p.e.s. dhe shekujve të parë të mijëvjeçarit të parë-imi K.M. marre nga konteksti i autorit) u zhvillua edhe gjuha pellazge, gjuha më e vjetër europiane, e cila si gjuha “Protoalbanian” (Parashqipja) nga dijetarët e sotëm njihet se i ka fillimet që gjatë gurmesmit (mezolit). Kjo gjuhë mori formën e plotë gjatë periudhës së gurvonit (neolitit) dhe kohës së bronzit me dialekte të ndryshme akejt, thesalianë, kretan, thrakë, dake, trojan, frigas, jonian, dorë, aeolian, lidian, likian, hitit, etrusk etj... Gjatë zhvillimit të mëtejshëm të këtyre popullsive dhe kulturave gjatë kohës së vonë të bronzit dhe fillimit të kohës së hekurti (fundi i mijëvjeçari i II-të dhe fillimi i mijëvjeçarit I-rë, p.e.s.) nga këta popullsi me zhvillimin e mëtejshëm u formuan ilirët, dardanët, maqedonët, epirotët, thrakët, etruskët etj. dhe prej tyre kanë rrjedhur shqiptarët e sotëm, që janë të vetmit përfaqësues të tyre sot.  Dr.Prof.Luftulla e Liljana Peza

R.Engely: Po të mos ishte çimentoja e gjuhës pellazge unike, që i lidhte gjithë popullsitë e Azisë së Vogël, të ishujve, të Greqisë, të Italisë e gjetkë të epokës së lashtë, – popullsi që disa duan t’i quajnë si krejt të ndryshme, – si do të ndodhte kjo lëvizje e brendshme, kjo vajtje-ardhje e pandërprerë e kolonive në Greqi për t’u vendosur në Azinë e Vogël ose në Itali, duke u nisur nga Azia e Vogël për të shkuar që të vendoseshin në Itali, duke braktisur Thesalinë për të shkuar që të vendoseshin në Peloponez etj., si do të kishin ndodhur gjithë këto zhvendosje masive të popullsive? Jashtë Greqisë së mirëfilltë me ishujt, Azia e Vogël, po ashtu Traka, Maqedonia, Epiri, Italia, Sicilia, Sardenja, Korsika dhe jugu i Francës (Arvernes = Arbërn=Albanë), ndonëse janë quajtur grekë ose helenë, gjithashtu kanë qenë në fakt shqipfolëse e shqiptare. R.Engjely « Enigma»

R.Engjey: Duke qenë të bindur, se etruskishtja dhe shqipja janë, pra, siç e kemi parë, dialekte të po asaj gjuhe të quajtur në antikitet pellazgjishte dhe, meqë gjithë autorët e lashtë na kanë folur për pellazgët si një popull i përhapur kudo mjaft kohë para epokës heroike, në sajë të gjuhësisë ne sot jo vetëm mund të themi se ata kanë ekzistuar, po gjithashtu të pretendojnë me siguri, se ata ishin vendosur pothuaj kudo në Europën e njohur që nga antikiteti më i largët dhe, duke ndjekur epokat, janë mbajtur në këtë ose atë vend deri në ditët tona. Ka qenë gjuha shqipe, - të cilën gjuhëtarët dhe etnologët nuk e kanë përfillur për ta studiuar, - e cila ka qenë e aftë të na japë këtë provë të ekzistencës dhe të mbijetesës së pellazgëve, dhe është përsëri kjo gjuhë, që do të na lejojë të deshifrojmë gjuhën etruske, që sot quhet shqipe e dialektit toskë, e folur në Gadishullin e Ballkanit dhe gjetkë.” R.Engely « Enigma»

Shkrimi - Alfabeti pellag Herodoti dhe autorë të tjerë klasikë pohojnë se është Kadmosi Fenikasi (themeluesi i Tebës greke, në Beoti… Tebë, emër që përngjanë emrin kryeqytetit faraonik të Egjiptit !), i cili ka futur alfabetin (bashkëtingëllor) në Greqi dhe të cilit Grekët më pas i shtuan zanoret. Diodori i Siçilisë pohonte se alfabetin nuk e kishin shpikur Fenikasit, por se ata vetëm ia kishin përcjellë Grekëve. Ai e quan këtë alfabet “gërmat pellazge”. Gustave Glotz, le të kuptohet se ky alfabet do të jetë përcjellë nga Kreta në vendin e Kanaanit nga Filistinët (pellasg im K.M). Fqinjët e tyre Fenikasit e kanë sjell atë alfabet në Beoti kur Kadmosi pushtoj vendin e Pellazgëve? Herodoti (V, 58) Diodori i Siçilisë (V, 74 ; III, 67) [Cf. Gustave Glotz, “Qytetërimi egjeas”, “La Renaissance du Livre”, Paris 1923, f. 437, 438 ; Richard Knight, “Një ese analitik mbi alfabetin grek”, J. Nichols për P. Elmsly, Londër 1791; Georgiev, Vladimir Ivanov, “Zanafilla minoane e alfabetit fenikas”, BN-8×242118- Biblioteka onomastike, BN-8×22123 (1950) ( Cit.M.Afef) ]

Diodoro Siculo mbështet idenë se popujt parahomerik (shpreheshin me alfabete e të paktën ky shkrim përdorej që nga 10 shekuj p.e.s. Diodori, dhe me të dhe Plini Plak, referojnë se Pellazgët e futen alfabetin në Itali dhe në pjesën tjetër të Europës duke praktikuar adaptime oportune dhe përmirësime. Diodori thotë se fjala ishte për shkronja Pellasgë dhe jep sqarime se pse ishin quajtur fenikese: " I kam quajtur shkronja fenikase, kryësisht se janë ata që u sollën helenëve nga Fenikia, sepse kanë qënë pëllasgët, që i kanë përdorur këto germa së pari pasi ua kishin përshtatur gjuhës së tyre. Diodori duke u ndërlidhur dhe me historinë helene të shpikjes së shkronjave, e cila i atribohet LINOSIT, që siç thuhet pasi e kishte marrë nga KADMI që e kishte sjellë nga Fenikia ua përshtati më së pari gjuhës helenë, i vuri emrin gjithsejcilës dhe sajoj format e tyrë, më tutje shton se: " Linosi, siç thuhet në shkrimet që ka lënë, ka përshkruar bëmat e Dionisit të parë dhe mitet e tjera dhe këto i shkrojti me shkroja pellasgë. Po në këtë mënyrë këto shkronja pellasge i kanë përdorur ORFEU dhe PRANAPIDESI mësus i Homerit." Diodori:Vepra,III,kaptina 66,f.257,cituar sipas Johan Georg von Han: " Studime shqiptare" Tirane 2009, f.396.( Cit. J.Buxhovit f.104) Po aty f.397;J.Buxhovi f.104

Dhimiter Pilika thotë: “Duke ju drejtuar serish burimeve të lashta le të kujojmë se Diodori thekson pa dorashka se pellasgët ishin të parët që futen në Europë një alfabet të përshtatur dhe të permirsuar mbi bazen e modelit fenkas. Ky alfabet i nderuar prej të gjithëve, me emrin «alfabeti pellasg» u përdor nga mbare poetet ballkanas deri tek vetë homeri. Prej këtij alfabeti u hazua apo buroj dhe alfabeti helen. Edhe Plini (Plaku) na siguron se qenë pellsgët ata që e çuan të parët alfabetin në Lacium. Me këtë rast lind pyetja: a mund të ekzistojë një alfabet, i cili për me teper i transmetohet popujve të tjerë përqark, pa një gjuhë të shkruar?! …” Dhimiter Pilika “ Pellasget Origjina Jone e Mohuar” Mongrafi 2005,f.220.

R.Engely thotë; Nga ky alfabet pellazgo-fenician, dolën gjuhët helene, etruske dhe latine, të cilat janë kryësoret, dhe ku duhen shtuar dhe gjuhët Pellazgo-Tireniane, Eteo-Kretase, Kadmiane ( fenikase imi K.M) , dhe gjuhët e tjera të Greqisë; si ajo Hitite, Lisiane, Lidiane, Qipriote dhe gjuhët e tjera të Azisë së Vogël; si Ombriane, Oske, Sabelike dhe gjuhë të tjera në Itali, pa harruar alfabetet e ndryshme Neo-Latine, të cilat relativisht janë më të vona. Engjelly thotë: Gjuha e folur pellazgjike, edhe pse ngado është e njëjtë, zakonisht cilësohet nëpërmjet emrave të viseve dhe vendeve ku ajo flitet si: argjiane, ariane, maqedonishte, epirote, iliriane, frigjiane, kariane, lidiane, likaoniane, etruske, oske, feniciane, venete, ligure, etj. R.Engely “ Enigma”

ETRUSKËT = PELLASGËT Etrusket janë një popullsi e Italisë antike, në një zonë e emertuar etruria që i korerspondon Toskanës së sotme Umbuas dhe deri në lumin Tevere dhe rajonin e Lazios Verjore me pjesë të rajonit të Kampanjës e deri në zonen Padane të Emilja Romanjes, duke filluar që nga shekulli VIII, p.e.s. Në gjuhën e saj quhej Rasena ose Rasne, ne greqishte quhej Tyrrënoí (në jonishte e atike antike quhej Tyrsënoí; dhe në gjuhen dorike quhej Tyrsanoí, që të dyja me domethenjën “Tirrenët”/“Tirreni” dhe pasaj “Etrusket”/“Etruschi”, banore të “Tyrrënía-s”/“Etruria-s”). Civilizimi etrusk me prejadhje (sipas këtij varjanti studimi- imi KM) nga «cultura villanoviana» lulëzoj duke filluar nga shekulli X-të, p.e.s.. dhe me së fundëmi u perfshi në civilizimin romak gjatë fundit të shekullit I-rë. p.e.s., pas një procesi të gjatë të pushtimeve dhe asimilimit kulturor që e pati fillimin me pushtimin e Veio-s nga ana e Romakëve në vitin 396, p.e.s. Gli Etruschi PDF, www.google.it )

Për origjinën dhe prejardhjen e etruskëve ka lulëzuar një literaturë, jo vetem historike por dhe arkiologjike. Lajmet që vinë nga burimet historike në fakt janë me pikpamje të ndryshme. Sipas historiant grek Herodotit, etruskët ishin një popull i një kulture me te avancuar krahasuar me të gjitha etitë Italiane, i cili e kishte prejadhjen nga Azia e Vogël, duke u nisur nga porti Smires, pas një zijë buke. Studimet e mëvonshme të bëra nga kerkuesit shkencor të universitetit të Paviës (Itali) që kanë analizuar ADN e një numuri të konsiderueshëm të banoreve të Toskanës duke i krehesuar me këto popullsi, të Azisë së Vogël e konfirmojnë një verson të tille. Sipas Virgjilit, etruskët e Corito -Tarquinias ishin me lidhje fisnore me Troianët. Nga tregimet e Tit Livit, mund të deduktohet se ato banonin në veri.

Vilanovianët njihnin përdorimin e hekurit dhe kanë ardhur në territor nga veriu ose me saktë nga sponda tjeter e Adriatikut në fillim të viteve 1000 p.e.s., duke ju mbivendosur popullsive të tjera që gjëndëshin në territor që nga neolitiku. Shfrytëzimi i minjerave dhe tregtisë ishin origjina e lulëzimit dhe zhvillimit të civilizimit etrusk, midis shekujve VIII-VII, p.e.s. Shumë përafrime të prezantuara në kostume, në gjuhë, në art, në besime të etruskeve me botë n Egeo-Anatolike, mund të kenë ardhë nga kontaktet antike tregtare, sjellëse dhe të influencimeve të forta kulturore. Një ndryshim është i prezantuar nga trajtimi i rezervuar i seksit femror, siç është përshembull, së pranë Etruskëve gratë gezonin te drejta te medha , ato merrnin pjesë në bankete së bashku me burrat.

. Herodoti "Historia" thotë: "Lidët dhe pellasgët e Lemnosit emigruan në Itali". Ai në lidhje me Tirrenët (Etruskët) thote se: "Ata janë Thesaliot të vendosur ne Lidi, prej nga ku shkuan në Itali" nuk specifikon se Ecateu dhe tradita athinese i konsideron me origjine tirrenike këto pellasg që kishin ardhur dhe bashkjetonin me to. 80 Pra ai Herodoti I.f.57,VI,f.137-139; Herodoti I.f.57,VI,f.137-139;Kocaqi,f.42 Sofokliu (497-406 a.C.) që kishte 13 vjet me përpara se Herodoti (484-425 p.e.s.), dinte se Pellazget e Argolides ishin me origjinë Tirrenë. Ai (Sofokliu imi K.M.) thotë Dionisi i Alikarnasit i quante Tirrenë duke pasur parasysh raportin e ardhjës nga Italia. 81. Tucidide (460-396 a.C.), së fundëmi precizonte se Pellasgët që kishin banuar me Athinasit ishin me origjinë Tirrenase. (82). Pellasgët pastaj tregon Herodoti, ishin larguar nga Athina, dhe shkojne që të zëne ishujt e tjerë si Samothrakën ku futen besimenin e mistereve «Grandi Dei» dhe kultin e kabireve, dhe shkoje e zënë, përveç Plakisë (Placia) dhe Skillaqe ( Scillace), pertej ngushticës së Dardaneleve, si edhe ishujt Lemno e Imbro. A. Palmucci Erodoto, op. cit. , a) I, 57; b) II,51; c) IV,145; ( Cit. A.Palmucci)

Ekzistonte një qytet i rajonit të greqisë që Sofokliu (V sec. a. C Ekzistonte një qytet i rajonit të greqisë që Sofokliu (V sec. a.C.) e specifikon se Argosi që Homeri tek Iliade e quan Argos Pellasgjik. Ky qytet ishte e banuar nga “Tirreno-Pellasgët”, . Pastaj Pellasgët (Tirrenët) nga Argos sipas burimeve të tjera janë spostuar në rajonin e Thesalise. Në Lemno, Imbro e Samothrakë gjejmë besimin e mistereve të Kabirve. Pastaj Samothraka, sipas tradites virgiliane, ishte ishulli i Dardanit, i ardhur nga Còrito (Tarquinia) ku kishte futur kultin e kabireve. (vd. n. 63). Edhe tregon se Tirreni nga Etruria, nëpërmjet Athines dhe Lemnosit, shkuan në ishullin Milo (89) pastaj kaluan ne Azi te Vogel dhe kalojnë ngushticen e dardaneleve dhe zënë qytetet Kiziko (Cizico) dhe të gjithë Kersoneson (Chersoneso). (90), Nga aty pastaj sipas tradites pranuar nga Plutarku, Tirrenet, (Pellag) emigruan në Lidi dhe se fundemi kanë ardhur në Itali. Sofocle, Inaco, in Dionigi di Alicarnasso, op. cit. , I, 25, 4. A.Palmucci Dionigi di Alicarnasso, Antichità Romane, I, 17,2 Plutarco, Vita di Romolo, I.

Tukiditi thotë se: Etruskët ishin një dege e pellasgëve. Varroni i identifikonte Pellazgët me Etruskët por thekson zbarkimin e tyrë në brigjet e detit Tirren, në Lazio Vetus. Në enciklopedinë “Nouveau Petite Laurouse” franceze shkruhet: ”Pellazgët, popullsia e lashtë banonte në kohët parahistorike në Greqi, në Arkipellag, në bregdetin e Azisë së Vogël e Italisë... Në përgjithësi konsiderohet se Trakët e lashtë, Frigët, Lidët, Karianët, Etruskët, Epirotët, Ilirët, Italianët (Sanitët e Oskët) dhe shqiptarët e sotëm, janë degë kryësore të pellazgëve”. , Tukiditi thotë se: Etruskët ishin një dege e pellasgëve. Straboni thotë: "Nuk është për tu habitur nëse gjen në Italinë e lashtë, lëgjenda që përkojnë njëherazi me Pellasgët dhe Trojanët sepse, këto tre popuj, përfshi edhe Etruskët, rrjedhin nga i njejti trung". Nouveau Petite Laurouse” (Paris 1950), Prof. dr. Skënder Rizaj: (264517.forumromanum.com) Z.Manjani,fundi i misterit Etrusk,Tirane 1973 f.25; (Cit E. Kocaqi f.42) Straboni ( Lib.V; Cit.E. Kocaqi,f.42)

Trogo Pompeo, Epitome,XX, I,11. Trogo Pompeo (shek. I p.e.s. – I e.s.), flet për qytetet Umberiane dhe Etruske të origjinës Pellasgjike, ku përmënd, ndër të tjera qytetin e Tarquinia e Spina, si qytete emblamatike të kolonizimit Pellasgjik në Etruria dhe në Umbria. Dionisi i Halikarnasit ( shek. I-re p.e.s.),i quan Etrusket si autokton. George Fred Williams, Shqipëtaret janë të vetmit që kanë arritur deri më sot nga kjo racë e fuqishme parahistorike. Vetem vitet e fundit është pranuar se Pellasgët kanë qënë Iliret e lashtë....këto Ilirë kaluan në Itali me emrin Toskë, siç quhën ende në shqipëri, ndërsa në Itali kanë mbetur si Toskë, Toskanë, Etruskë. Trogo Pompeo, Epitome,XX, I,11. George Fred Williams 1914.(Cituar tek Libri E.Shnaider “Pëllasget dhe pasardhësit e tyre” f.101. (Përkthim në shqip; Lek Pervizi Tiranë 2006)

Maks Myleri dhe të prof. Pott thonë: Këta (pellasgët imi K. M Maks Myleri dhe të prof. Pott thonë: Këta (pellasgët imi K.M. ) kaluan edhe në Itali me emrin toskë ata quhën ënde në Shqipëri, ndërsa në Itali kanë mbetur toskë, toskanë, etruskë. Elena Kocaqi thotë: Në kohët antike Italia ka qënë e banuar nga fise Iliro-pellasge që ishin dhe baza nga ku lindi kombi Romak. Të dhënat historike tregojne se Italia nuk ka pasur dyndje të tjera popullsie në mënyre masive, që të mund të kenë ndryshuar etnicitetin apo origjinën e saj Ilire. Ilirët, kohë para se Roma të forcohej dhe gjatë kohës që ajo ishte perandori kanë banuar dhe në gadishullin Italik. Ata kanë zënë pjesen më të madhe perveç zones së Toskanës së sotme që ishte një popullsi e përbashkët nga ana etnike me Iliret, por që quhej si Etruske dhe afer saj ka banuar dhe një popullsi që quhej Pellasge, që është shtrire deri në Francën Jug-Lindore me fisin e Obrigeve. Një teori tjeter thotë se ato (Etruskët) kanë zbritur nga Retet, Retet sipas Apianit ishin Ilire. Pra nje fis tjeter Ilir në veri të Italisë së sotme. E.Kocaqi: 104-106 Apianit qe eshte ivetmi autor qe ka shkruajtur nje veper te plote per Iliret E. Kocqi f.42

  Dodecapoli Etruske Një nga shume mistere që mbulojnë Etruskët është ajo e federatës së qyteteve që përbenin shtetin e zgjeruar Etrusk. Që quhen «Dodecapoli Etrusca».  J.J. Prado i identikon direkt me Etruskët, Pellazgët të vendosur në territorin Italjan dhe flet për një kulturë Etruske e shtrirë në të gjithë gadishullin në një hark prej 9 shekujsh. Sipas këtij autori kjo kulture ishte e organizuar sipas një sistemi të një lidhje midis dymbëdhjetë qyteteve “Dodecapoli (12-qytete)”, të ndryshme sipas skemës së Atlantidës. Kjo ishte një federate e artikuluar në dymbedhjetë mbretëri. Prado rradhit të paktën tre konfederata të tilla: 1). Dodecapoli dei Tursan del Nord: (Dodecapoli Venetian) ku bëjnë pjesë: Marzabotto, Felsina, Ravenna, Cesena, Mantua, Rimini, Spina, Parma, Piacenza, Modena, Melpum (Mediolanum), Adria. www.etruschi.name

2). Dodecapoli dei Tursan del Centro–Nord: Fiesole, Quinto, Arezzo, Volterra, Cortona, Perugia, Chiusi, Roselle, Vetulonia, Populonia. 3). Dodecapoli dei Tursan del Centro–Sud: Palestrina, Roma, Alba, Fidene, Cerveteri, Veio, Falera, Tarquinia, Vulci, Volsinii, Telamone, Orvieto, Pyrgi, Tuscania.   4). Dodecapoli dei Tursan del Sud: Capua, (Volturno), Nola, Pontecagnano, Pompei, Acerra, Irnthi, Velsa, Urina, Velcha, Sorrento, Nocera. Eshtë e qartë se ishin dhe të tjera: një në Liguria dhe një ose dy përgjatë Adriatikut. Nuk ka pasur zbulime, sepse në këto rajone popujt autoktonë janë çliruar të parët nga dominimi i pushtuseve dhe kanë marrë drejtimin e shoqërive kulturore të tyre por duke mbetur fort të lidhur me cilvilizimin Etrusk. (9)

LAUKUME DHE ZILATH-I Sejcili nga 12 qytetet ishte i drejtuar nga një mbret që quhej LAUKUME (Lauchme ose Luchme ose Lauchume). LAUKUME, LAUKME, LUKME (Titull mbretëror dhe fetar). Romakët i quajnë LUKUMONES (lucumones) ose Lucumoni. Lucumon-et famoz ishin mbreti Mesenzio në Cerveteri dhe mbreti i Porsenna në Kiuzi (Chiusi) që në vitin 509 p.e.s, sulmoj e pushtoj Romën. Duke ruajtur një pavarsi gati totale 12 qytetet e Dodekapolit Etrusk ishin të lidhur midis tyrë në një federatë dhe gjatë asamblese së tyrë federale që mbahëj në mënyrë përjodike në tempullin VOLTUMNA në territorin VOLSINI zgjidhnin «ZILATH-IN SUPREM» «Zilath il Supremo». ZILATH = Z + I + L + AT + H = Z(ot) I (i) + LA(rtë) + AT(ë) + H(y) = Zot i lartë, atë, hyjni, Ishte një titull i lartë mbrëtor dhe hyjor. www.etruschi.name

VARRI I SHKRIMEVE NE KIUZI E ashtuquajtura «Tomba Iscrizioni» në Chiusi, datuar në shek. VII, p.e.s., përdorur deri në shek.V p.e.s). Pastaj në 1997 nga nje grup arkiologesh të qytetit Kiuzi është «rizbuluar» .  www.etruschi.name

Camars-Clevsin-Chiusi Jemi në Chiusi Camars antike, njëri nga 12 qytet e Dodekapolit Etrusk.  Këtu në shek. VI p.e.s., komondonte mbreti mitik i madh Erusk Re Lars Porsenna, që arriti më në fund që të sulmojë e rrethojë në vitin 506 p.e.s. e, (por akoma nuk është e dokumentuar) dhe e detyroj që të dorzohet mbretin e Romes akoma të ri. ( di Orazio Coclite, Muzio Scevola e della Clelia). 

Chiusi: gjënden mbetje të mureve Etruske në hyrjen e « Labirinto di Porsenna»  

THUI = THUI ( me thënë/Thotë/ Thoshte ARA = Ara E = e.. është Varri i shkrimit në Kiuzi (Chiusi) e ka marrë emrin nga një shkrim që gjëndet atje në dhomen e fundit. Ky shkrim lexohet nga e djathta në të majtë. Varjant 1. : EIN THUI ARA ENAM = Non fare nulla qui = Mos bëni asgjë këtu. Ose kjo sjell fatkeqësi. EIN = Duhet të jetë emri THUI = THUI ( me thënë/Thotë/ Thoshte ARA = Ara E = e.. është NAM = Nam-un «Ein thosht e ara është e Nam/nemur.» ( Kol Marku) www.etruschi.name

Labirinto di (Re Larth) Porsenna

«STAELA E LEMNOSIT» ( Analizë ) «Stela e lemnosit» është një objekt arkiologjik i gjetur ne ishullin Lemnos në detin Egje që në lashtësi ishte i banuar nga Pellasgët sipas Herodotit deri në shek.V p.e.s. DOKUMENTAR I SHKURTER ANALIZUES PËR STELEN E LEMNOSIT (kliko)

Bazamenti i lapidarit ne Iishullin Lemnos Transkriptimi në gjuhën Shqipe me afabetin Etrusk. ( Kol Marku)

«LAPIDARI» (BAZAMENT STATUJE) NE QYTETIN HEFEST NE LeMNOS

Transcriptimi i bazamentit te lapidarit (statuje) Varjant: HKTAONOZI: HECOKI: S’APZA: S’MOTOI HKTA = Hekja/ Vuajtja ON = Jonë O = A = është ZI = E zezë ose e madhe HEC/K-O = Hek/ vuajtur o KI = Ke S = Nuk AP = Jap/ jep/ dhe / dha ZA = za S = nuk MOTOI = Motoi/ Vit-oj (folje) Përkthim i lirë: « Hekja/ vuajtja jonë është e zezë / e madhe. Nuk dha za/ s’u ankua. Nuk motoj / s’e mbylli vitin/ vdiç,pa kaluar viti». (Kol Marku)

Shkrimi ne varrin Cameras- Clevsin-Chiusi Këtu ne shkullin e VI p.e.s., komandonte mbreti mitik me i madh erusk (Re Lars Porsenna) që arriti më në fund që të sulmojë e rrethojë ne vitin (506 p.e.s. ) e që e detyroj që të dorzohet mbretin e Romës akoma të ri. Varri i shkrimit në Kiuzi (Chiusi) e ka marrë emrin nga një shkrim që gjëndet atje në dhomen e fundit. Ky shkrim lexohet nga e djathta në të majtë. Sipas përkthyësve Italjan ato kanë bëre dhe transcriptimin siç duket më lart.

«EIN THUI ARA ENAM» = “Non fate nulla qui” ose qui porta sfortuna” Që po të përkthejmë në gjuhën shqipe do të kishim: “Mos bëni asgjë këtu” ose këtu sillet/vjen fatkeqësia”. Në fakt asnjëri varjat dhe as tjetri nuk janë të përshtatshem për tranckriptim dhe përkthim, pasi gjuha e përshtatëshme nuk ishte italishtja por gjuha shqipe. Varjant: EIN THUI ARA ENAM = Non fare nulla qui = Mos bëni asgjë këtu. Ose kjo sjell fatkeqësi. Ja dhe një varjat i transcriptimit dhe përkthimit në gjuhën shqipe.  EIN = Duhet të jetë emri THUI = THUI (me thënë/thotë/ thoshte ) = ARA = Ara E = e.. është NAM = Nam-un «Ein, thoshte ara e Nam/nemur = EIN thoshte ara është e Namun». (Kol Marku)

Fibula e arte etruske me shkrimin perkates Ky shkrim në fibul, i referohet një tradite të lashtë që kishte të bënte me dhënjen e dhuratave që ishte shume e ndjekur në shoqerit aristokratike. Kjo duket se sugjeron që fibula është dhëne nga një aristikrat që ka jetuar në këte rajon, në këtë qytet të madh në brendësi të etrurias. Këtu del rëndësia e lidhjës familjare.

Bëhët fjalë për një nga dokumentat me antik që njihen në gjuhën etruske, që për herë të parë është shkruar rreth shekullin e VII, p.e.s. Sipas studjuësve gjuha nuk është qartesuar akoma e gjitha, dhe shkrimi është trancriptuar me germat e alfabetit grek. Një gjë e veshtirë që në shekullin e VII-të, p.e.s., të gjëndej nje alfabeti grek në zemer të Etruries në atë kohë kur dime se vepra e parë që grekët e kanë përvetsuar është Iliada e cila është shkuar në alfabetin dhe gjuhen e pellasgëve dhe ështe redaktuar nga Pisistrati vetem në shekullin e VI - V-të, p.e.s. Por po t’i krahasojmë alfabetet e lashta arkaike Etruske me ato Greke përendimore të Beozias dhe Greke përëndimore Calcide, verejme se janë të njetat alfabete me disa ndryshime të vogla. Tek shkrimi i fibules kemi një germë në formen e “M” por që vleren fonetike e ka “S”.

Mëqënse në greqishtën arkaike kjo germë mungon, atëherë përveç kësaj të gjitha të tjerat janë të njejta. Kështu që në alfabetin etrusk kjo ka të njëtin kuptim, tranckriptimi. Pra është ajo qe kemi theksuar më siper se alfabeti grek ka dalë nga ai pellasg, siç pohonte më parë Dionisi e Plini Plak që e trajtuam më lart. Pra dhe nëse e marrim të mirqenë me këtë alfabet që studjeusit kanë menduar se është grek, përseri duke pasur ngjashmeri dhe duke qënë se gjuha ishte eruske-pellasge, shikohet se ky shkrim e merr kuptimin e plotë nëpermjet gjuhës së sotme shqipe. Ja permbajtaje e transcriptimit sipas autoreve:   " mi arathia velavesnas zamathi mamurke mulvanike tursikina "   Ja dhe përkthimi i bere nga autoret në italisht: "Io sono persone di Arath Velavesna, mi è stato dato da Mamurke Tursikina." = «Unë jam Arath Velavasna më është dhënë nga Mamurke Turskina.»

NDARJA: MI - AR - A-THIA, VELA- VESNAS ZA-MATHI; MA-MURKE, MULVANIKE TURSIKINIA.  Transcriptimi me gjuhën Shqipe.   MI = Me AR = Arë/ e artë A = Është THIA = Tha VELA = Vella/Vallai VESNAS = Emer ZA = Za MATHI = Madhi MA = Ma MURKE = Mori/pranoj MULVANIKE TURSIKINIA = Emeri i gruas që ju me dhurata.  Në përkthim të lirë në shqipen e sotme:  Me arë është (ose e artë është ) tha, vëllai, VESNAS ZAMADHI (me emer / me name/i njohuri/ mirnjohuri ), E mori/ pranoj MULVANIKE TURSIKINIA. Kuptimi në këtë rast është shumë më i drejtë dhe i justifikueshëm se sa ai në italisht, që ja ndryshonte krejt kuptimin siç u pa më lart.

Shkrimi në varrrin etrusk në Orvieto MI FEL KHA ES, LA IS CF. MI = Me FEL/VEL = Vel ( F transcriptohet si vlere fonetike ne V ) KHA = Ka ES = Është LA = La (larë) ISE = Ish(të) CF = Qefini Në përkthim të lirë të shqipes do të thoshtë: Me vel ishtë veshur, larë ishte Cefini (kufoma). Vel është veshja nuserie. Ndoshta ajo që kishte vdekur kishte qënë nuse e re e sapo martuar dhe e kane futur ne varr, me veline nuserise. Cefini, duhet të ketë qënë quajtur nga etrusket ajo që quhet sot kufoma. Larja e kufomes është një zakon shume i lashtë. Ajo bëhet në forme simbolike në trëraste. Kur lind foshjna, kur martohet dhe kur vdes. Sot ky emertim përdoret tek emertimi i shallit të madh të bardhe që përdorin malsoret përrth kokës që në rast vdekje të një personi momentalisht i hidhej përsiper kufomes për ta mbuluar.

Qytetet ku ruhen Muret pellasgo- etruske në itali. 1. Alagni, Anagni 2. Arpino 3. Atina 4. Cassino (Monte Cassino ) 5. Castelnuovo Parano 6. Castrocielo Colle San Magno 7. Ferentino 8. Monte San Giovanni Campano 9. Rocca d'Arce 10. San Biagio Saracinisco 11. San Vittore del Lazio 12. Sant'Elia Fiumerapido 13. Sora 14. Veroli 15. Vicalvi 16. Alatri 17. Amelia 18. Castel San Pietro Romano 19. Cerro al Volturno 20. Circeo 21. Cosa 22. Norma (Norba) 23. Orbetello 24. Roselle 25. Segni 26. Venafro 27. Vetulonia 28. Villetta Barrea - Parco Nazionale d'Abruzzo Lazio e Molise 29. Spoleto* 30. Pietrabbondante* 31. Palestrina * 32. Alto gizio* 33. Rama* www.etruschi.name

Mbetje të mureve pellasgjike në Itali Në shumë qytete të Italsë gjëndën mbetje të mureve pellasgjike dhe të popujve që rrodhën prej tyre. Këto mure , nga arkiologjia zyrtare në përgjithësi janë të datuara si nga shekulli II- VII, p.e.s. me pa të drejtë dhe jua atribuojnekryesisht Romakëve. Një dokumentar i shkurtër për këto mure në Itali KLIKO