La presentazione è in caricamento. Aspetta per favore

La presentazione è in caricamento. Aspetta per favore

Giovanni Boccaccio e la sua ricezione europea 5. Trattati geografici e storici.

Presentazioni simili


Presentazione sul tema: "Giovanni Boccaccio e la sua ricezione europea 5. Trattati geografici e storici."— Transcript della presentazione:

1 Giovanni Boccaccio e la sua ricezione europea 5. Trattati geografici e storici

2 De Canaria De Canaria et insulis reliquis ultra Hispaniam in Oceano noviter repertis Firenze, 1342-45 Lanzarotto Malocello, 1336 il pubblico mercantile italiano Marco Polo Petrarca – le isole Fortunate le differenti pretese al loro dominio la spedizione del 1341 il ligure Niccolò da Recco mercanti fiorentini residenti a Siviglia una lettera del 15 novembre 1341

3 De Canaria Anno ab incarnato Verbo mcccxli a mercatoribus florentinis apud Sobiliam, Hispanie Ulterioris civitatem, morantibus, Florentiam lictere allate sunt ibidem clause xvii Kal. decembris anno iam dicto, in quibus que disseremus inferius continentur. Inde ad aliam insulam fere maiorem predicta transeuntes quantitatem gentium maximam ad se venientem in litore videre: nomine pariter et mulieres fere nudi omnes, esto aliqui, qui videbantur aliis preminere, tegerentur pellibus caprinis pictis croceo atque rubro colore et, ut poterat a longe comprehendi, delicatissimi set mollibus, sutis satis artificiose ex visceribus;

4 De Canaria Sane cum ex navibus navicule quedam magis litori propinquassent, non intelligentes aliquo modo illorum linguam minime descendere ausi sunt. Est quidem, ut referunt, ydioma eorum satis politum et more ytalico expeditum. Quattuor vero homines qui portati sunt, etati imberbes, decora facie, nudi incedunt. Habent tament huiusmodi femoralia: cingunt autem lumbos corda ex qua fila pendent palme seu iuncorum in multitudine grandi, longitudine palmi cum dimidio seu duorum ad plus; hii quidem tegunt pubem omnem et obscena ex anteriori ac posteriori parte ni vento vel casu alio eleventur. Sunt autem incircumcisi et crines habent longos et flavos usque ad umbilicum fere et cum hiis teguntur, nudis pedibus incedentes.

5 De Canaria la partenza delle navi il primo contatto con le isole scoperte le condizioni geografiche l’organizzazione sociale della popolazione il sistema di numerazione l’esistenza di prodotti preziosi per il commercio Cristoforo Colombo alle Indie occidentali nel 1492 la prima circumnavigazione della terra di Fernão de Magalhães e Antonio Pigafetta nel 1519-22 la salita sul monte Ventoso di Petrarca nel 1336 le colonne d’Ercole = la fine del mondo antico l’Ulisse dell’Inferno di Dante

6 De montibus De montibus, silvis, fontibus, lacubus, fluminibus, stagnis seu paludibus et de diversis nominibus maris, 1355-60 un’enciclopedia di tutte le descrizioni geografiche un repertorio toponomastico del mondo greco-latino e dell’oriente antico una descrizione storica e poetica le questioni filologiche sette parti i nomi propri spesso gravemente deformati

7 De montibus per ordine alfabetico Ad evitationem quorum et indebile existimationis movendo errores, celebres inter autores quoscunque et potissime gentiles montes, silvas, fontes, lacus, fluvios, stagna seu paludes et maria et quo sub celo effluant et consistant ut comperi scribere mens est. Et ne multum talia scrutantibus evolvere necesse sit, per ordinem licterarum alphabeti describam singula. A LPES montes sunt, seu mons pluribus et excelsis cacuminibus distinctus Togatam Galliam dividens a Comata, haud longe a Nicea urbe incipientes et secundum quosdam in Macedoniam usque tendentes. Hos quidem ex Hispania in Ytaliam veniens Hannibal Penus pervios fecisse creditur, cum a quosdam eminente atque invio scopulo impeditus illum aceto ac igne dissolverit.

8 De montibus Pomponio Mela: De chorographia 2,76 l’arco alpino la Gallia Cisalpina e la Gallia Transalpina la Provenza i Balcani ? la figura di Annibale Tito Livio: Ab urbe condita 21,37,2

9 De montibus un’interpretazione etimologica dei diversi tipi di boschi o foreste Silva, nemus et lucus idem. Verum silva primum ubicunque longe lateque apud Latinos arborum et potissime silvestrium et ut plurimum infructuosarum multitudo frequens excrevit dicta est, quasi ‘soliva’ idest solitaria, eo quod raro ab hominibus frequentetur; una sorgente celeberrima nella letteratura C ASTALIUS fons est poetis familiaris plurimum, cum Musis sacer sit. Hic in Parnaso monte est, et dicitur Castalius a virgine quadam Castalia, que cum illi Apollo vim vellet inferre in fontem se precipitem dedit et in eo nomen vitamque reliquit.

10 De montibus la distinzione tra stagni e laghi Sunt et qui dicant, quod longe inconvenientius est, lacus idem esse cum stagnis, cum vulgo Galli nulla facta distinctione sic vocitent. Absurdum quippe est, cum stagnantes aquas deficere et non numque aridum linquere solum continua et aliquando, extenuatis estivo fervore aquis, reliquas languentes paucitate putrescere et odore tetro adiacentia inficere loca; quod lacubus contigisse fere nunquam compertum est. D ANUBIUS fluvius totius Europe permaximus oritur in iugis Nove Germanie montis ex adverso oppidi Gallorum Scaurici, et effluens ab occiduo in orientem per innumerabiles labitur nationes, a sinistris linquens Germanicas et a dextris Theutonicas, Pannonias atque Mesias. Plinio: Historia naturalis 4,79

11 De montibus C ASPIUM duplex esse mare comperio: aliud in mediterraneis nullo communicans mari, aliud vero ab Oceano procedens haud longe ab Oceano Scythico, et Scythas Hyrcanosque descindens. Arbitror enim scriptorum incuria ex uno duo facta sint. Sane ne ipse de duobus unum velle facere videar, de utroque que sunt comperta sub brevitate describam. la vasta fortuna manoscritta

12 La biografia di Petrarca De vita et moribus Domini Francisci Petracchi de Florentia, 1348-49 un solo manoscritto Giovanni Dondi dell’Orologio la riabilitazione della memoria del padre il rientro di Petrarca stesso a Firenze l’esproprio dei beni la nascita del figlio a Arezzo nel 1304 […] ser Petraccus, una cum filio puero et uxore sua ac pariter tota domo, sibi suisque proscriptionem voluntariam ascrivendo […] Ernest Hatch Wilkins

13 La biografia di Petrarca tre sezioni: la vita la personalità del poeta le opere sino allora composte Quod dum pater referentibus pluribus audisset, nati futuram gloriam ex ceptis debite non repensans, cum eciam animo quam eterna temporalia pocius affectaret, nequiquam astris avidus obviare, indignans quodammodo ipsum ad lares proprios revocavit […] la glorificazione della poesia i celebri poeti latini […] alii plures mirto edera lauroque conspicui, virtute pariter ac fama mirabiles […]

14 La biografia di Petrarca l’incoronazione, l’8 aprile del 1341 in Campidoglio a Roma l’incontro con re Roberto a Napoli […] in conspectu cuius tam eleganter suam et poetarum priorum scienciam commendavit, ut, cum summam incliti regis graciam acquisisset, eidem avido laudabilia cuncta noscendi, omnibus aliis theologie phylosophieque studiis derelictis, poetarum studium quod ante vilipendebat assummeret […] l’umanesimo emergente l’agiografia medievale Vita santissimi patris Petri Damiani heremite Petrarca: De vita solitaria Pauca de T. Livio collecta

15 Il culto di Dante tre copie manoscritte della Comedia Biblioteca Riccardiana, Biblioteca Apostolica Vaticana e Biblioteca universitaria di Toledo ? a Firenze nella casa del padre ? a Napoli nella biblioteca di re Roberto De origine, vita, studiis et moribus viri clarissimi Dantis Aligerii fiorentini poete illustris Trattatello in laude di Dante tre versioni 1355-70 la più antica biografia del poeta la grafia del cognome Alighieri

16 Il culto di Dante Fu dunque questo nostro poeta di mediocre statura, e, poi che ala matura età fu pervenuto, andò alquanto curvetto, e era il suo andare grave e mansueto, d’onestissimi panni sempre vestito in quello abito che era alla sua maturità convenevole. Il suo volto fu lungo, e il naso aquilino, e gli occhi anzi grossi che piccioli, le mascelle grandi, e dal labbro di sotto era quel di sopra avanzato; e il colore era bruno, e i capelli e la barba spessi, neri e crespi, e sempre nella faccia malinconico e pensoso.

17 Il culto di Dante la vita di Virgilio Gli studii generalmente sogliono solitudine e rimozione di sollecitudine e tranquillità d’animo disiderare, e massimamente gli speculativi, a’ quali il nostro Dante, sì come mostrato è, si diede tutto. In luogo della quale rimozione e quiete, quasi dallo inizio della sua vita infino all’ultimo della morte, Dante ebbe fierissima e importabile passione d’amore, moglie, cura familiare e publica, esilio e povertà; l’altre lasciando più particulari [noie], le quali di necessità queste si traggon dietro: le quali, acciò che più appaia della loro gravezza, partitamente convenevole giudicio di spiegarle. primus studiorum dux et prima fax

18 Il culto di Dante Non poterono gli amorosi disiri, né le dolenti lagrime, né la sollecitudine casalinga, né la lusinghevole gloria de’ publici ofici, né il miserabile esilio, né la intollerabile povertà giammai con le lor forze rimuovere il nostro Dante dal principale intento, cioè da’ sacri studii; perciò che, sì come si vederà dove appresso partitamente dell’opere da lui fatte si farà menzione, egli, nel mezzo di qualunque fu più fiera delle passioni sopra dette, si troverà componendo essersi esercitato. una raccolta delle opere poetiche i versi della Vita Nuova la Comedia le 15 canzoni

19 Il culto di Dante un monumento alla memoria del poeta fiorentino Dante: Convivio (I.5-9) – versi italiani commentati in italiano 1350-55, funzioni pubbliche l’esaltazione della poesia una linea narrativa più semplice l’elogio popolare di un poeta popolare

20 De casibus le biografie morali De casibus virorum illustrium, ~1360 Petrarca: De viris illustribus nove libri, 159 capitoli i racconti biografici + uno schema epico narrativo un capitolo di riflessione e d’esortazione morale gli ultimi due libri – vicende contemporanee

21 De casibus libro I: dalla creazione dell’uomo fino al tempo di Sansone - da Adamo a Nembroth i miti greci la figura di Agamennone I.15 De Agamenone Micenarum rege: Nam, cum regnum pene omne ab Egysto, Thiestis olim filio, occupatum comperisset et genitalem thorum adulterio turpi pollutum, satis advertit se, dum alienas ruinas expeteret et rubores expiare fraternos, in suos misere incidisse, longeque sibi in patria plus superesse belli quam detulisset ad Frigios.

22 De casibus Genealogie deorum gentilium XII.15 De Agamenone, Phystenis filio, qui genuit Ephigeniam, Crysosthemim, Laodicem, Yphianassam, Eletram, Alesum et Horestem […] verum induta vestis exitum manibus negat, caputque laxi et invii claudunt sinus, et tunc haurit trementi semivir dextra latus Agamenonis, eumque interficit veste invia involutum. 6 capitoli di riflessione morale la disobbedienza – Adamo ed Eva i superbi – Nembroth l’eccessiva credulità – Teseo i superbi – Priamo ed Ecuba un elogio della povertà

23 De casibus contro le donne – Sansone, vittima di Dalila I.18 In mulieres: Blandum et exitiale malum mulier, paucis ad salutem ante cognitum quam expertum. He quidem, quodammodo Dei vilipenso iudicio, non ad societatis gradum reassumendum, a quo suo deiecte merito sunt, quin imo dum ad imperium conantur, malitia quadam innata, in miseros fere omnes coniuravere viros. Et si faciem roseo colore ac vivido fulgidam, oculos longos graves atque ceruleos, auream crispamque cesariem, os cinnameum, exstensum nasum, eburneum collum, recte ex rotundis surgens humeris, pectus duplici quadam duritie atque rotunda tumorositate levatum, extensa brachia, manus tenues, protensos digitos, et gracile corpus, parvumque pedem, plurimum in suum propositum posse cognoscant, tota tamen solertia in id vigilant, ut, his quodammodo a natura concessis aliis superadditis industria sua quesitis, habeant quod intendunt.

24 De casibus libro II: personaggi biblici l’obbedienza, la superbia e la brama di potere un’invettiva contro gli Ebrei Didone, Sardanapalo e Creso leggenda e storia fonti storico-letterarie e bibliche libro III: la Povertà e la Fortuna la figura emblematica di Tarquinio il Superbo Attamen, cum quanto quis celsior tanto sit ruine vicinior, egre tumorositatem eius Fortuna ferens, incauto preparavit laqueum.

25 De casibus libri IV e V: la storia romana e greco-orientale libro VI: la figura di Mario VI.15 De Marco Antonio triumviro et Cleopatra Egypti regina Sic igitur male sanus homo, dum de se minus digna presumeret et male meritus maxima de Fortuna speraret, eo infelix corruit quo sua meruerat impudentia. Sic et meretrix femina, dum non sua sorte contenta est, ad id a Fortuna contracta ut que membra summis lenita delitiis in amplexibus libidinosis commodarat pluribus, ea vivente, vidente ac sentiente a serpentibus ambirentur atque ut ab eisdem sanguis absorberetur quem ipsa aluerat sorbsionibus unionum, et pulchritudinem, quam feminea levitate monstraverat, acerbitate commota Fortune, delusam ipsa viventem infoderet, et quod permaximum desiderium ambierat imperium mausolei brevitate finiret.

26 De casibus libro VII: Erode il Grande, Nerone e Vitellio Tiberio e Caligola Messalina libro VIII: un lungo dialogo tra Boccaccio e Petrarca Ergo agendum est, laborandum est et totis urgendum viribus ingenium, ut a vulgari segregemur grege; ut, tanquam preteriti labore suo profuere nobis, sic et nos nostro valeamus posteris, ut inter peremnia nostrum scribatur nomen ab eis, ut famam consequamur eternam, ut videamur hac in peregrinatione mortali Deo et non vitiis militasse.

27 De casibus libro IX: 27 capitoli Jacques de Molay, maestro dei Templari Filippa di Catania, nutrice di un figlio del duca di Calabria storiografo della sventura calamitatum preteritarum eviscerator novissimus la fragilità di ogni struttura politica la fatalità della sorte umana Laurent de Premierfait: Les cas des nobles hommes, 1401 John Lydgate: The Fall of Princes, prima metà del ‘400 Caída de principes, 1495

28 De casibus Hieronymus Ziegler: Furnemmste Historien und exempel von widerwertigem Glück, mercklichem und erschröcklichem unfahl, erbärmklichen verderben unnd Sterben großmächtiger Kayser, Künig, Fürsten und anderer namhafftiger Herrn, 1545 Giuseppe Betussi: I casi degli uomini illustri, 1551

29 De claris mulieribus 1361-2 Scripsere iam dudum non nulli veterum sub compendio de viris illustribus libros; et nostro evo, latiori tamen volumine et accuratiori stilo, vir insignis et poeta egregius Franciscus Petrarca, preceptor noster, scribit; et digne. Nam qui, ut ceteros anteirent claris facinoribus, studium omne, substantias, sanguinem et animam, exigente oportunitate, posuere, profecto ut eorum nomen in posteros perpetua deducatur memoria meruere. Sane miratus sum plurimum adeo modicum apud huiusce viros potuisse mulieres, ut nullam memorie gratiam in speciali aliqua descriptione consecute sint, cum liquido ex amplioribus historiis constet quasdam tam strenue quam fortiter egisse non nulla. Et si extollendi sunt homines dum, concesso sibi robore, magna perfecerint, quanto amplius mulieres, quibus fere omnibus a natura rerum mollities insita et corpus debile ac tardum ingenium datum est, si in virilem evaserint animum et ingenio celebri atque virtute conspicua audeant atque perficiant etiam difficillima viris, extollende sunt?

30 De claris mulieribus claritas 106 biografie di donne illustri da Eva a Giovanna d’Angiò, regina di Napoli 39 capitoli – la mitologia e la poesia antica De Venere Cypriorum regina De Helena Menelai regis coniuge 60 ritratti di donne del mondo antico Lavinia, regina di Laurento e sposa d’Enea Zenobia, regina di Palmira De Didone seu Elissa Cartaginensum regina

31 De claris mulieribus Dido, cui prius Elyssa nomen, Cartaginis eque conditrix et regina fuit. Huius quidem in veras laudes, paululum ampliatis fimbriis, ire libet, si forte paucis literulis meis saltem pro parte notam, indigne obiectam decori sue viduitatis, abstergere queam. [...] confestim, esto audisset fratrem bella minantem, nullo territa metu, ne iniuriam inferre cuiquam videretur, et ne quis eam magnum aliquid suspicaretur facturam, non amplius quam quantum quis posset bovis occupare corio, ad sedem sibi constituendam, ab accolis telluris in litore mercata est. O mulieris astutia! In frusta iussu suo concisum bovis corium fracturisque iunctis, longe amplius quam arbitrari potuerint venditores amplexa est et auspicio equini capitis bellicosam civitatem condidit, quam Cartaginem nuncupavit; [...]

32 De claris mulieribus [...] adveniente Enea troiano nunquam viso, mori potius quam infringendam fore castimoniam rata, in sublimiori patrie parte, opinione civium manes placatura Sicei, rogum construxit ingentem et pulla tecta veste et cerimoniis servatis variis, ac hostiis cesis plurimis, illum conscendit, civibus frequenti multitudine spectantibus quidnam factura esset. Que cum omnia pro votis egisset, cultro, quem sub vestibus gesserat, exerto ac castissimo apposito pectori vocatoque Syceo inquit: – Prout vultis cives optimi, ad virum vado. Et vix verbis tam paucis finitis, summa omnium intuentium mestitia, in cultrum sese precipitem dedit et auxiliis frustra admotis, cum perfodisset vitalia, pudicissimum effundens sanguinem, ivit in mortem.

33 De claris mulieribus De Cleopatra regina Egyptiorum: Cleopatra egyptia femina, totius orbis fabula, etsi per multos medios reges a Ptholomeo macedone rege et Lagi filio, originem traheret et Ptholomei Dyonisii seu – ut aliis placet – Minei regis filia, ad imperandum, per nephas tamen, ipsi regno pervenerit, nulla fere, nisi hac et oris formositate vere claritatis nota, refulsit, cum e contrario avaritia crudelitate atque luxuria omni mundo conspicua facta sit.

34 De claris mulieribus Hinc occiso iam Cesare, et Bruto et Cassio superatis, eunti in Syriam Antonio obvia facta, impurum hominem pulchritudine sua et lascivientibus oculis facile cepit et in amorem suum detinuit misere eoque deduxit ut, que fratrem veneno necaverat, Antonii manu Arsinoem sororem, ad suspitionem regiminis amovendam omnem, in templo Dyane ephesie, quo salutem queritans infelix aufugerat, trucidari faceret, id adulteriorum suorum a novo amasio loco primi muneris assumptura. 6 biografie di donne del medioevo dalla papessa Giovanna alla regina di Napoli Quod cum satis congrue factum rear, supervacanea restat obiectio.

35 De claris mulieribus fino al 1539 regolarmente stampato Donato Albanzani Geoffrey Chaucer – l’intero capitolo di Zenobia Christine de Pizan: Livre de la Cité des Dames, 1404-5 Laurent de Premierfait: Les cas des nobles dames, 1405 Álvaro de Luna: De las virtuosas y claras mujeres Alonso de Cartagena: De las mujeres ilustres Siviglia 1528 Henry Parker

36 De claris mulieribus Niklas von Wyle Albrecht von Eyb Henrich Steinhöwel la duchessa Eleonora d’Austria Von den synnrychen erluchten wyben, ~1473 ristampata 1479, 1488, 1541, 1543, 1566 e 1576 Antonio di San Lupidio Luca Antonio Ridolfi Giuseppe Betussi


Scaricare ppt "Giovanni Boccaccio e la sua ricezione europea 5. Trattati geografici e storici."

Presentazioni simili


Annunci Google